ترکیبات شیمیایی موجود در برخی از رنگ های مو می توانند به طور بالقوه با سیستم ایمنی بدن تعامل داشته و منجر به پاسخ های حساسیتی شدید گردند. این واکنش ها ممکن است به شکل قرمزی، تاول زدگی و خارش در مناطقی چون گردن، پوست سر و اطراف چشم ها بروز نمایند. بنابراین، استفاده از این گونه ترکیبات رنگی در مو می تواند پیامدهای نامطلوبی را برای سلامت پوست و چشم افراد به دنبال داشته باشد.
تقریباً 5 درصد از افرادی که از رنگ موهای دائمی استفاده می کنند، دچار حساسیت می شوند. این حساسیت معمولاً به صورت التهاب پوستی همراه با قرمزی و خارش در ناحیه سر ظاهر می شود. در موارد نادر، واکنش سیستماتیک که تمام پوست بدن و سایر اعضای بدن را درگیر می کند نیز ممکن است رخ دهد.
به طور قابل توجهی، التهابات پوستی دست ها ، بر روی آرایشگرهایی که بدون دستکش با این رنگ ها در تماس هستند ، تاثیر می گذارد . طبق آنچه در ادامه این بخش از سلامت نمناک خواهید خواند ؛
دلیل اصلی که در حساسیت های رنگی چه بر روی پوست سر ، صورت ، گردن ، پشت یا دست ها دخیل است ،ماده ای است که به نام PPD شناخته می شود .
رایج ترین نشانه، خارش و سوزش پوست سر مدت زمان کوتاهی پس از رنگ کردن مو است . بعضی اوقات علائم چند روز یا چند هفته بعد از رنگ کردن مو به وجود می آیند .
از سال 1909 PPD به طور گسترده ای در بازار موجود است و هنوز هم در بیشتر از دو سوم رنگ موهای دائمی استفاده می شود . رنگ موهای صنعتی معمولا در دو بطری موجود هستند. یکی از آن ها بر اساس PPD است ( اکسید نشده و بنابراین بی رنگ ) و دیگری همراه با اکسید کننده یا ظاهر کننده که معمولا آب اکسیژنه است .
در فرایند رنگ کردن مو آب اکسیژنه در ابتدا برای کاهش دادن رنگ دانه های طبیعی پوست و مو به نام ملامین استفاده می شود . سپس PPD برای تغییر رنگ مو به کار برده می شود . زمانی که PPD با آب اکسیژنه واکنش نشان می دهد ، کمی اکسید و رنگی می شود ، که همین حالت باعث بروز حساسیت می گردد .
زمانی که PPD کاملا اکسید شود باعث ایجاد حساسیت نمی گردد ، بنابراین افرادی که به PPD حساسیت دارند می توانند با خیال راحت کت های خز دار که با PPD رنگ شده اند را بپوشند . PPD در بعضی از لوازم آرایش های تیره و تاتو های موقت نیز موجود است . در فرانسه ، آلمان و سوئد استفاده از PPD به عنوان رنگ مو ممنوع شده بود زیرا عقیده دارند که باعث اثرات سمی جدی بر پوست و اعضا داخلی بدن می شود .
سایر مواد موجود در رنگ موها که می توانند باعث واکنش های حساسیتی شوند شامل هیدروکسیندول ، ایزاتین ، متیل آمینو فنول هستند . مواد وابسته به PPD که می توانند باعث بروز واکنش های حساسیتی شوند به شرح زیر می باشند .
که در رنگ موهای موقت ، جوهر خودکار ، گازوئیل و به عنوان رنگ در غذا ها و داروها استفاده می شوند .
بی حس کننده های محلی مانند بنزوکین و پروکائین
اسید پارا آمینو بنزوئیک که در کرم های ضد آفتاب موجود است .
اسید پارا آمینو سالیسیلیک که برای درمان بیماری سل استفاده می شود.
محصولات رنگ مویی اغلب از عبارات گمراه کننده استفاه می کنند و به خریدار پیشنهاد می شود که در صورت بروز حساسیت، در مورد این اصطلاحات با متخصص مو و یا حتی دکتر مشورت کند . " هایپو آلرژیک " ها که کمتر از حد طبیعی یا اندکی حساسیت زا هستند ، کمتر موجب بروز حساسیت می شوند ولی هنوز بروز واکنش های حساسیتی امکان پذیر است .
عبارت بدون بو ،تنها به این معنی است که این محصول بدون هیچ عطر و بویی است . ولی لزوما به این معنی نیست که عاری از خواص حساسیت زا است . یک رنگ مو که کاملا طبیعی است نیز می تواند موجب بروز واکنش های حساسیتی در افراد حساس شود . چیزی که مهم است حساسیت فردی است، حتی اگر اغلب افراد هیچ حساسیتی را تجربه نکنند .
التهاب های پوستی تماسی ، واکنش ایمونولوژیک پوستی هستند که به دلیل استعداد ژنتیکی فردی اتفاق می افتد . خطر ابتلا به حساسیت با رنگ کردن مکرر افرایش می یابد. حداقل 10 روز بعد از استفاده اولیه از PPD فرد حتما شاهد ایجاد حساسیت های به خصوص می شود .
در تماس دوم یا بعدی با PPD واکنش های حساسیتی بعد از گذشت 6 تا 72 ساعت بیشتر خواهند شد . در این فرایند مولکول های PPD توسط سلول های ایمنی مخصوص هدف گرفته می شوند که موجب ایجاد گرانولوم پوستی ( سالک )، قرمزی ، و تاول می شود .
نواحی تحت تاثیر مانند پلک های چشم ، گوش ها ، پوست در خط رویش مو ،ریش یا گردن اغلب مشخص هستند اما نقاط تحریک شده ممکن است از محدوده تماس با رنگ مو نیز بیشتر پیش بروند . علائم معمولا احساس خارش یا سوزش هستند .
کهیر ها می توانند ظرف چند دقیقه تا یک ساعت بعد از تماس با رنگ مو به وجود بیایند . PPD باعث شروع تولید آنتی بادی های IGE و رها شدن هیستامین در بدن می شود که باعث انبساط رگ ها در پوست می شود و هم چنین باعث ایجاد منافذ در این رگ ها نیز می گردد .
افزایش جریان خون همراه با رسوخ پلاسما در داخل فضای بافتی پوست باعث ایجاد قرمزی و ورم می شود . سندروم کهیر تماسی همراه با تکه های قرمز در سرتاسر بدن ، و آسم برونشیتی همراه با تنگی نفس عطسه کردن ، مشکل در بلعیدن و حالت تهوع ، همگی می توانند اتفاق بیفتد .
شوک آنافیلاکسی خیلی نادر است ولی شرایطی است که جان انسان را به خطر می اندازد .
اگر فوریت های پزشکی انجام نشود، ورم صورت ، به زحمت نفس کشیدن ، کاهش فشار خون و حتی مرگ را به دنبال دارد . یک نمونه از مرگ بر اساس شوک آنافیلاکسی ، یک زن 38 ساله در انگلستان بود که در آگوست سال 2000 کمی بعد از تغییر رنگ موهایش جان سپرد .
او مبتلا به آسم بود و در ابتدا بعد از استفاده از رنگ موی قدیمی اش به حساسیت خارش پوست کف سر مبتلا شده بود . بعد از تغییر رنگ مو، شوک آنافیلاکسی پیشرفت کرده بود و یک ساعت بعد از رنگ کردن موهایش ، فوت کرد .
مصرف کنندگان رنگ مو می توانند محلولی را که از ترکیب رنگ مو و اکسیدان تهیه شده است را پشت گوش یا در قسمت داخلی بازو برای 48 تا 72 ساعت بمالند . اگر هیچ حساسیتی مانند خارش و سوزش یا دانه های قرمز در طول این زمان ایجاد نشد به این معنی است که نتیجه تست منفی است و فرد می تواند بدون هیچ خطری از رنگ مو استفاده کند . اگر دانه های قرمز به اندازه مشخص بر طبق اندازه جایی که امتحان شده به وجود آمد ، نشانه ای از حساسیت است .
متخصصین بیماری های پوستی از Patch test استفاده می کنند .
یک تکه همراه با PPD دو درصد در وازلین در قسمت بالایی کمر گذاشته می شود و بعد از 48 ساعت تست می شود . اگر واکنشی صورت نگرفته باشد، تغییری در پوست ایجاد نشده است . واکنش مثبت می تواند از یک قرمزی ملایم تا تاول های واضح یا حتی ایجاد زخم متغیر باشد . در Patch test های آماده، 24 ماده که می توانند باعث ایجاد حساسیت شوند از جمله PPD به یک باره تست می شوند .
بسیاری از افراد به حنای قرمز حساسیت دارند حنای قرمز غیر از حساسیت، مشکل دیگری ایجاد نمی کند. در عوض حنای هندی بسیار خطرناک است و رنگ کردن مو یا تاتو با آن عامل بروز لیکن پلان در پوست سر یا بدن است. به گفته ی متخصصان پوست رنگ های دیگر مثل ریواس، روناس، سماق و وسمه که برای از بین بردن رنگ قرمز حنا و بردن آن به سمت تیره استفاده می شود، حساسیت زا نیستند، ولی در عوض پوست گردو که به رنگ مو اضافه می شود تا آن را روشن کند، حساسیت زاست و حتی می تواند آلرژی شدیدی ایجاد می کند .
پاسخ منفی است ، در موارد شدید شاهد تورم و کهیر هستیم، اما معمولا بعد از چند روز حال فرد بهتر می شود ؛ چنانچه خانمی شاهد بروز علائم اولیه حساسیت به رنگ مو در خود شد باید به سرعت رنگ را بشوید و از لوسیون بتامتازون روی ناحیه خارش دار استفاده کرده و فورا در اولین فرصت به متخصص مراجعه کند.
در مواردی که حساسیت های پوستی شدید توسط PPD ایجاد شده است، مو ، و پوست سر باید عمیقا با یک شامپوی ملایم شست و شو شود . محلول آب اکسیژنه دو درصد برای اکسید کردن کامل PPD استفاده می شود . برای نرم کردن کبره روغن زیتون و لیمو نیز می تواند استفاده شود . قبل از استفاده از این مواد با دکتر یا متخصص پوست مشورت کنید .
بعد از مدتی حتما باید از Patch test استفاده شود تا مشخص گردد که هنوز حساسیت PPD وجود دارد یا اینکه تنها التهاب غیر آلرژیکی وجود دارد . اگر التهاب به دلیل آلرژی باشد می توان از کرم کورتیکوآستروئید که باعث کاهش واکنش های ایمنی و هم چنین کاهش التهابات می شود ، استفاده کرد . در حال حاضر ، هیچ رنگ مو دائمی وجود ندارد که توسط افرادی که به PPD حساسیت دارند ، بدون خطر استفاده شود .
