بیماری پانکراتیت حاد به طور مستقیم با وجود سنگ در کیسه صفرا ارتباط دارد. علاوه بر این عوامل، عفونت، آسیب فیزیکی یا جراحی شکم نیز می توانند از دیگر علل بروز این اختلال در عملکرد لوزالمعده محسوب شوند. به طور کلی، پانکراتیت حاد بیماری پیچیده ای است که ممکن است به دلایل متعددی از جمله اختلالات صفراوی، عفونت و آسیب های مکانیکی در ناحیه شکم رخ دهد.
پانکراتیت به عنوان التهاب لوزالمعده شناخته می‌شود. این وضعیت به دلیل بی‌ثبات شدن جریان آنزیم‌های گوارشی و حمله این آنزیم‌ها به لوزالمعده رخ می‌دهد و در نتیجه فرد در ناحیه شکم خود احساس درد و ناراحتی خواهد کرد. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی مانند مصرف بیش از حد الکل، سنگ کیسه صفرا، آسیب به لوزالمعده و سایر عوامل ایجاد شود. درمان پانکراتیت شامل مدیریت درد، کاهش التهاب و درمان علت زمینه‌ای است. در موارد شدید، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و درمان های تخصصی تر باشد.
پانکراتیت طولانی مدت می تواند عملکرد لوزالمعده را مختل کرده و منجر به کاهش توانایی آن در تولید مقادیر طبیعی آنزیم ها و هورمون های هضم شود. این امر در نهایت منجر به سوء جذب مواد مغذی و ابتلا به بیماری هایی نظیر دیابت می شود.
آمار نشان می دهد که سالانه حدود 275 هزار نفر به این بیماری مبتلا می شوند. در این قسمت از سلامت نمناک به ارائه توضیحاتی در رابطه با این بیماری و روش های درمان آن خواهیم پرداخت.
پانکراس یا همان التهاب لوزالمعده چیست؟
لوزالمعده یک غده صاف و عمیق در شکم است. این ارگان یک ارگان حیاتی است و وظیفه آن تولید آنزیم ها و هورمون های مختلفی است که در عملکرد دستگاه گوارش نقش دارند . آنزیم های گوارشی به داخل اثنی عشر منتقل می شوند، جایی که پروتئین ها و چربی ها به منظور جذب مورد هدف قرار می گیرند.
سلول های تخصصی در لوزالمعده برای تنظیم سطح قند خون، هورمون های متضاد متقابل یعنی انسولین و گلوکاگون را به درون جریان خون ترشح می کنند و زمانی که سطح قند خون بالا باشد ، انسولین ، گلوکز اضافی را از جریان خون جذب می کند در حالی که گلوکاگون، گلوکز ذخیره شده را طبق نیاز بدن آزاد می کند.
پانکراتیت ممکن است به صورت حاد و مزمن ظاهر شود.
پانکراتیت حاد شرایطی است که در آن التهاب برای مدت کوتاهی ادامه می یابد (بیشتر موارد پانکراتیت حاد، طی یک هفته بهبود مییابند و بیمار می‌تواند پس از 5 الی 10 روز بستری، به خانه بازگردد )، در حالی که پانکراتیت مزمن سال ها پس از بروز التهاب، مشخص می شود.
پانکراتیت حاد یک التهاب ناگهانی لوزالمعده است که با ناراحتی خفیف تا متوسط همراه است . در صورت به عمل آمدن درمان مناسب اکثر بیماران می توانند به طور کامل بهبود یابند اما در موارد شدید پانکراتیت حاد می تواند منجر به عفونت ، خونریزی در غده ، تشکیل کیست و آسیب شدید بافت شود . این وضعیت با آسیب سایر ارگان های حیاتی از جمله ریه ها، کلیه ها و قلب همراه است.
سنگ کیسه صفرا : شایع ترین علت پانکراتیت حاد سنگ کیسه صفرا است . سنگ کیسه صفرا می تواند مسیر آنزیم ها و هورمون های هضم را مسدود کرده و این انسداد می تواند به التهاب لوزالمعده منجر شود.
افزایش سطح تری گلیسیرید : افزایش سطح تری گلیسیرید می تواند باعث ایجاد صدمات ناشی از رادیکال های آزاد به سلول های لوزالمعده شود.
پانکراتیت خود ایمنی : نوعی پانکراتیت نادر است که در اثر حمله سیستم ایمنی به پانکراس ایجاد می شود.
آسیب دیدگی : آسیب دیدگی مستقیم شکم می تواند باعث التهاب در لوزالمعده شود.
فیبروز کیستیک : فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی مزمن است که با تولید غیر طبیعی غلیظ و چسبنده مخاط ایجاد می‌شود که باعث عبور مجاری ریه ها و دستگاه های گوارشی می شود.
برخی از دارو های حاوی استروژن : کورتیکواستروئید ها و آنتی بیوتیک های خاص نقش مهمی در تحریک پانکراس دارند ، چه به عنوان یک اثر سمی مستقیم و چه به عنوان یک اثر جانبی.
عفونت ویروسی : اوریون در بزرگسالی یک دلیل نادر و احتمالی برای پانکراتیت است.
پانکراتیت مزمن با بروز التهابات لوزالمعده در دفعات بالا و درد خفیف تا متوسط یا شدید در ناحیه شکم همراه است. پانکراتیت مزمن، سیستم هضم فرد را مختل کرده و بر جذب مواد مغذی در روده کوچک تاثیر می گذارد . در صورت پیروی از یک رژیم غذایی سالم افراد به دلیل ناتوانی سیستم گوارشی در جذب مواد مغذی ، اغلب دچار کاهش وزن خواهند شد.
پانکراتیت حاد مکرر می تواند به پانکراتیت مزمن منجر شود و پانکراتیت مزمن می تواند منجر به بروز زخم در لوزالمعده و تضعیف عملکرد آن شوند.
در اکثر موارد، مصرف الکل علت اصلی بروز پانکراتیت مزمن است.
شدت درد با علت بروز پانکراتیت همراه است. درد ناگهانی که به قسمت پشت ادامه پیدا خواهد کرد ، علائم پانکراتیت ناشی از سنگ کیسه صفرا است ، در حالی که درد موضعی جزئی نشان دهنده پانکراتیت ناشی از مصرف الکل است.
ترکیبی از آزمایش خون و آزمایشات تصویر برداری تجویز خواهد شد . برای ارزیابی دلایل احتمالی معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی لازم است.
معیار های تشخیصی پانکراتیت به شرح زیر است :
علاوه بر آزمایش خون ، متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است یک یا چند مورد از آزمایش های تصویر برداری زیر را برای تشخیص بیماری تجویز کنند:
آزمایش خون فرد مبتلا به پانکراتیت، باید سطح بالایی از مواردی که در ادامه ی بخش سلامت نمناک خواهیم گفت را نشان دهد :
بسته به نوع بیماری پانکراتیت ، پزشک ممکن است برای انجام مراحل و اقدامات زیر شما را به پزشک متخصص گوارش و یا جراح ارجاع دهد :
ملاحظات رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به پانکراتیت
درمان لوزالمعده ممکن است نیازمند ناشتا بودن بیمار و استفاده از تغذیه داخل وریدی صورت گیرد . پس از مهار التهاب ، رژیم غذایی کم چربی و مایعات زیاد برای سرعت بخشیدن به بهبود تجویز خواهد شد.
پانکراتیت نیازمند مراقبت های فوری پزشکی است . درمان معمولا متشکل از مایعات داخل وریدی ، آنتی بیوتیک ها و دارو های ضد درد است اما با این وجود می توانید با استفاده از برخی درمان های خانگی به تسکین درد این بیماری کمک کنید . در ادامه در بخش سلامت نمناک در احترام به درخواست برخی از شما کاربران به ارائه چندین روش خانگی به منظور تسکین درد پانکراتیت خواهیم پرداخت.
1. کیسه آب گرم
استفاده از کیسه آب گرم یک داروی سریع و موثر برای بهبود درد ناحیه فوقانی شکم ناشی از بیماری پانکراتیت است . استفاده از کیسه آب گرم همچنین به کاهش التهابات این ناحیه نیز کمک خواهد کرد.
کافیست کیسه آب گرم را به مدت 5 الی 10 دقیقه بر روی ناحیه دردناک قرار دهید. بودن زیر دوش حمام نیز به تسکین این درد کمک خواهد کرد.
نکته: در استفاده از کیسه آب گرم مراقب باشید تا پوستتان دچار سوختگی نشود.
2. سرکه سیب
سرکه سیب دارای خواص ضد التهابی بوده و به کاهش درد شکم ناشی از بیماری پانکراتیت کمک می کند . این ماده همچنین به کاهش غلظت اسید کیسه صفرا کمک خواهد کرد.
1 قاشق غذاخوری سرکه سیب را در 1 فنجان آب گرم مخلوط کنید و مقداری عسل و یا آبلیمو به آن اضافه کنید و این محلول را دو بار در روز میل کنید.
3. اسیدهای چرب امگا3
این اسید هایی که برای بدن انسان ضروری اند، دارای خواص ضد التهابی بوده و به کاهش درد و التهاب ناشی از این بیماری کمک می کنند . مطالعات نشان می دهند که مصرف مواد غذایی حاوی اسید های چرب امگا 3 به بهبود این بیماری کمک می کند. مواد غذایی مانند سویا ، تخم کتان ، گردو ، کانولا، اسفناج، میگو، ماهی قزل آلا، دارای مقادیر بالای اسید های چرب امگا 3 هستند.
4. چای زنجبیل
زنجبیل به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی به کاهش التهاب بیماری پانکراتیت کمک می کند . به منظور تهیه این چای کافیست مقداری زنجبیل را شسته و پوست بگیرید و سپس آن را درون 1 فنجان اب گرم ریخته و پس از گذشت 10 دقیقه آب را از صافی رد کرده و بنوشید.
5. طب سوزنی
طب سوزنی روشی ایمن و موثر برای رفع ناراحتی و درد است و از هزاران سال پیش به منظور درمان بسیاری از بیماری های جسمی و روانی مورد استفاده قرار می گرفته است . آزمایشات انجام شده ، حاکی از آن بوده که این روش نقش به سزایی در کاهش درد و التهابات ناشی از بیماری پانکراتیت داشته است.
6. زردچوبه
زردچوبه دارای خواص ضد التهابی بوده و به درمان بیماری هایی نظیر پانکراتیت و سرطان کمک زیادی می کند. مطالعات نشان می دهد که این ماده با مهار التهابات بافتی، درد بافت لوزالمعده و سایر اندام ها را کاهش می دهد.
1 قاشق غذاخوری پودر زردچوبه را در 1 لیوان شیر یا 2 لیوان آب بچوشانید. این مایعات را روزانه دو مرتبه میل کنید.
نکته : در صورتی که باردار هستید و یا مبتلا به بیماری هایی نظیر دیابت ، اختلالات خونریزی ، سنگ صفرا و غیره هستید، در مصرف زردچوبه احتیاط کنید.
7. زغال اخته
این ماده نیز دارای خواص ضد التهابی است و به کاهش درد بیماری پانکراتیت کمک می کند . این ماده همچنین باعث کاهش آسیب عروقی به لوزالمعده ناشی از دیابت می شود.
زغال اخته سرشار از آنتی اکسیدان است و از لوزالمعده در برابر آسیب رادیکال های آزاد مراقبت می کند . این ماده همچنین به مهار رشد تومور های سرطانی نیز کمک می کند و بنابراین بهتر است روزانه حدود 1 فنجان زغال اخته میل کنید.
8. قارچ
قارچ ها نیز دارای خواص ضد التهابی هستند و از لوزالمعده در برابر بیماری پانکراتیت محافظت می کنند . این ماده همچنین دارای فیتوشیمیایی های هستند که از آسیب رادیکال های آزاد به بدن جلوگیری می کنند و خطر ابتلا به سرطان های مختلف را کاهش می دهند . بنابراین برای درمان و تسکین این بیماری، روزانه حدود 150 تا 300 میلی گرم قارچ میل کنید.
به منظور پیشگیری از بروز بیماری پانکراتیت، لازم است تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید.
برای مثال :
اگر لوزالمعده به موقع درمان نشود، ممکن است چندین عارضه به دنبال داشته باشد:
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟
پانکراتیت یا لوزالمعده متورم همراه با علائمی از جمله درد شکم ، تهوع ، استفراغ ، مشکلات تنفسی و مشکلات گوارشی است . این علائم مختص بیماری پانکراتیت نبوده و ممکن است با سایر بیماری ها اشتباه گرفته شوند. به منظور تشخیص سریع و به موقع بیماری و جلوگیری از بروز عوارض ناشی از این بیماری، بهتر است سریعا و در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.
سایر نکات
