زمانی که علائم و نشانه های سکته مغزی را مشاهده می کنید و متوجه بروز انفارکت مغزی می شوید، درک این نکته حائز اهمیت است که برای نجات کامل بیمار، پنجره زمانی محدودی پس از وقوع سکته مغزی وجود دارد. در این مدت زمان، اقدامات درمانی و معالجاتی به موقع می تواند نقش حیاتی در بهبودی و بازیابی کامل بیمار ایفا کند. آگاهی از این محدودیت زمانی و سرعت عمل در ارائه خدمات پزشکی مناسب، ضروری است تا بتوان از عوارض جبران ناپذیر سکته مغزی جلوگیری کرد.
سکته مغزی ممکن است به همان اندازه سکته قلبی در بین مردم جدی گرفته نشود، در حالی که عوارض و پیامدهای سکته مغزی بسیار دردناک تر از سکته قلبی هستند. سکته مغزی می تواند منجر به ناتوانی های جسمی و شناختی شدید شود و زندگی فرد را به طور چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، آگاهی از زمان و ساعات حیاتی پس از سکته مغزی بسیار مهم است تا بتوان به موقع اقدامات درمانی را انجام داد و از عوارض جدی آن جلوگیری کرد.
بیشتر مردم نسبت به سکته یا انفارکت قلبی حساسیت زیاد و شدید دارند و در صورت بروز هر گونه درد و ناراحتی در قفسه سینه و حتی شکم و گردن به سرعت به اورژانس مراجعه می کنند و در صورت تشخیص سکته قلبی بلافاصله تحت درمان با داروهای ترومبولیتیک یا حل کننده لخته قرار می گیرند. متاسفانه این مساله در کشور ما در مورد انفارکت مغزی یا سکته مغزی ناشی از انسداد شریان صادق نیست. در حقیقت، نظیر درمانی که برای سکته قلبی انجام می شود باید برای انفارکت مغزی نیز انجام شود. در کشورهای غربی بیماران با انفارکت مغزی بلافاصله از سوی سرویس اورژانس به مراکز مخصوص درمان سکته مغزی رسانده می شوند و در صورتی که شرایط لازم برای درمان ترومبولیتیک را داشته باشند، بلافاصله تحت این درمان قرار می گیرند، به طوری که در بسیاری از این کشورها، زمان شروع علائم انفارکت مغزی تا شروع درمان ترومبولیتیک اغلب در حد دقایق بوده و حتی به یک ساعت نیز نمی رسد. متاسفانه در کشور ما بیماران، کارکنان اورژانس و حتی پزشکان، حساسیت لازم را در این خصوص ندارند و اغلب بیماران وقتی به اورژانس می رسند که زمان طلایی برای این درمان ـ که موثرترین و اصلی ترین درمان برای انفارکت مغزی است ـ گذشته است یا بیمارانی که به موقع به اورژانس می رسند در اولویت درمان اورژانس قرار نمی گیرند.
این زمان در حالت ایده آل ٣ ساعت و در مورد بعضی بیماران خاص تا ٤ و نیم ساعت است. تاثیر مثبت این درمان از سال ها قبل و در مطالعات وسیع و متعدد به اثبات رسیده و امروزه اصلی ترین درمان انفارکت مغزی محسوب می شود. البته در گروه کمی از بیماران این درمان باعث برگشت کامل علائم شده و در بقیه موارد در طولانی مدت باعث کاهش نقص و ناتوانی ناشی از سکته مغزی می شود. برای رسیدن به این درمان مطلوب باید مردم همان حساسیتی را که نسبت به سکته قلبی دارند نسبت به سکته مغزی داشته باشند و به سرعت این بیماران را به مراکزی که توانایی درمان صحیح و مناسب سکته مغزی دارند، برسانند.
علائم سکته مغزی عبارتند از نقایص عصبی که به صورت حاد بروز می کنند. این علائم عبارتند از اختلال تکلم، فلج یک نیمه بدن، اختلال حسی یک نیمه بدن، سرگیجه همراه با دیگر نقایص عصبی، اختلال دید به صورت تک چشمی یا اختلال در میدان بینایی. تنها عارضه درمان ترومبولیتیک، خونریزی داخل مغز است که اگر بیماران به درستی انتخاب شوند، مشکل چندانی ایجاد نمی کند. خوشبختانه در چند سال اخیر این درمان در مراکز درمانی اصلی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی کشور وجود دارد و انجمن سکته مغزی ایران، اقدامات در خور تقدیری را برای آموزش مردم، کادر اورژانس و نیروهای درمانی دخیل در این امر شروع کرده است.
دانستن این نکته که سکته مغزی، شایع ترین علت ناتوانی و معلولیت و سومین علت مرگ در جوامع است، ضرورت اهتمام برای فراگیر شدن این درمان را صدچندان می کند. به طور خلاصه باید گفت دقایق و ساعات اولیه پس از انفارکت مغزی بسیار حیاتی بوده و باید بیماران در این زمان به مراکز پزشکی تخصصی در درمان سکته مغزی رسانده شوند.
