خشکی دهان را نمی توان صرفاً به عنوان یک بیماری مستقل در نظر گرفت، بلکه این وضعیت می تواند نشانه ای از سایر شرایط پزشکی زمینه ای باشد. در واقع، خشکی دهان ممکن است ناشی از عوارض جانبی داروها، درمان رادیوتراپی، اضطراب، کم آبی بدن، یا سندرم شوگرن باشد. بنابراین، خشکی دهان باید به عنوان یک عارضه یا نشانه در نظر گرفته شود که می تواند منعکس کننده علل و زمینه های پزشکی متفاوتی باشد.
مواردی که باعث بروز عارضه خشکی دهان می شوند عبارتند از:1. داروها:عارضه جانبی برخی داروها خشکی دهان است چراکه روی غدد بزاقی اثر گذاشته و مانع از ترشح بزاق می شوند. این دسته از داروها شامل ضد افسردگی های سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین، داروهای ضد صرع، آنتی هیستامین ها، اغلب داروهای اعصاب، بتا بلوکرها (که روی ضربان قلب و فشار خون تاثیر دارند)، و داروهای مدر یا ادرار آور می باشند.
رادیوتراپی:
رادیوتراپی سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب زده و مانع از ترشح و جریان بزاق گردد. نفس کشیدن با دهان:که می تواند به علت انسداد بینی باشد.
کم آبی بدن:
در افراد بیمار و تب دار که آب بدن از دست می رود، در نتیجه خشکی دهان نیز مشاهده می شود.
سندرم شوگرن:
بیماری خود ایمنی که مفاصل و غدد اشکی و بزاقی بدن را گرفتار می کند و منجر به خشکی دهان و خشکی چشم می شود.
در صورت امکان عامل زمینه ای را رفع کنید. به عنوان مثال در خصوص داروها با پزشک خود برای داروی جایگزین مشورت کنید و یا عواملی که منجر به انسداد بینی، کم آبی بدن و یا اضطراب شده اند را حذف کنید. با این حال، علت خشکی دهان هرچه باشد،
چنانچه دستورات فوق موثر واقع نگردد، ممکن است پزشک به شما بزاق مصنوعی تجویز کند که بصورت اسپری یا ژل مصرف می شود. البته مدت اثر هر بار مصرف بزاق زیاد نخواهد بود و مرتب و به فواصل نزدیک باید از آن استفاده کرد.
در برخی موارد غدد بزاقی تحت تاثیر عوامل مختلف قسمتی از عملکرد خود را از دست داده اند و با تحریک ترشح بزاق می توان خشکی دهان را بهبود بخشید. به عنوان مثال: - مصرف آدامس های بدون شکر که تولید و جریان بزاق را افزایش می دهد. - دارویی به نام پیلوکارپین منجر به افزایش تولید بزاق می گردد. این دارو در مواردی که دستورات ذکر شده برای بهبود خشکی دهان موثر واقع نمی شوند. تقریبا نیمی از افرادی که به دنبال رادیوترپی ناحیه سر و گردن دچار خشکی دهان شده اند از پیلوکارپین استفاده می کنند. البته تاثیر پیلوکارپین در حدود 3 هفته و گاهی چند ماه پس از مصرف مداوم می باشد. عوارض جانبی پیلوکارپین می تواند افزایش سایر ترشحات بدن از جمله عرق، آب بینی و حتی ادرار باشد که پس از مدتی بدن خود را با آن مطابقت می دهد. لذا پزشک معمولا از دوز کم دارو را تجویز کرده و سپس با خفیف شدن عوارض جانبی، به تدریج دوز آن را افزایش می دهد. افرادی که دچارنارسایی تنفسی ، کندی ضربان قلب، انسداد روده و یا آب سیاه (گلوکوم) هستند، نبایستی از پیلوکارپین استفاده کنند.
