بالا بودن سطح بیلی روبین در خون، که به عنوان یرقان یا زردی شناخته میشود، یکی از وضعیتهای پزشکی است که میتواند نشاندهنده وجود مشکلات جدی در بدن باشد. این اختلال معمولاً با علائمی مانند زرد شدن پوست و سفیدی چشمها همراه است که به دلیل تجمع بیلی روبین در بافتها و مایعات بدن رخ میدهد. یرقان ممکن است ناشی از عوامل مختلفی همچون بیماریهای کبدی، اختلالات صفراوی یا حتی برخی عفونتها باشد. برای درمان مؤثر این وضعیت، ابتدا لازم است تا علت اصلی یرقان به دقت بررسی و شناسایی شود؛ چراکه درمان هر یک از علل ممکن متفاوت بوده و نیازمند رویکردهای خاص خود است. بنابراین، توجه به نشانهها و پیگیری مناسب در مراحل اولیه اهمیت زیادی دارد تا بتوان از بروز عوارض جدیتر جلوگیری کرد.
افزایش سطح بیلی روبین که به آن یرقان نیز گفته میشود، وضعیتی است که در آن رنگ پوست، سفیدی چشمها (اسکلرا) و غشاهای مخاطی به رنگ زرد تغییر میکند. این تغییر رنگ ناشی از افزایش سطح بیلی روبین در خون است، که یک رنگدانه زرد و نارنجی محسوب میشود. صفرا مایعی است که توسط کبد تولید و ترشح میگردد. بیلی روبین نتیجه تجزیه سلولهای قرمز خون بوده و یرقان به دلیل تجمع این ماده زائد در خون ایجاد میشود.
کبد و یا مجاری صفراوی ملتهب می توانند منجر به یرقان و یا دیگر مشکلات اساسی شود.علایمش این است که پوست و سفیدی چشم ها زرد می شوند و ادرار تیره و خارش ، خستگی، درد شکمی، کاهش وزن، استفراغ، تب و مدفوع قهوه ای روشن است. تشخیص یرقان می تواند شامل گستره ای از آزمایش ها باشد و یرقان با مدیریت علت اصلی درمان می شود.
یرقان اغلب در نتیجه یک اختلال اساسی اتفاق می افتد که منجر به تولید بیش از حد بیلی روبین و جلوگیری از رها کردن آن توسط کبد می شود. در آزمایشات، بیلی روبین در بافت ها ذخیره می شوند. چنانچه در این بخش از سلامت نمناک میخوانید شرایطی که ممکن است موجب یرقان شود، شامل موارد زیر است:
التهاب حاد کبد:
این ممکن است به توانایی کبد برای ترشح و ازبین بردن بیلی روبین منجر شود که باعث تجمع آن می شود.
التهاب مجرای صفرا:
این می تواند از ترشح صفرا و حذف بیلی روبین جلوگیری کند و موجب یرقان شود.
لوله صفرا:
این مانع از دفع عفونت کبد می شود.
کم خونی همولیتیک:
تولید بیلی روبین هنگامی که مقادیر زیادی از گلبول های قرمز خون از بین می روند، افزایش می یابد.
سندروم گیلبرت:
این یک بیماری ارثی است که توانایی آنزیم برای پردازش ترشح صفرا را تضعیف می کند.
کلستاز:
جریان خون از کبد را قطع می کند. کیسه صفرا شامل بیلی روبین درهم آمیخته است که به جای دفع در کبد باقی می ماند.
سندروم کریگلر-ناجار:
این، یک بیماری ارثی است که آنزیم خاص مسئول پردازش بیلی روبین را مختل می کند.
سندروم دوبین- جانسون:
این، یک شکل ارثی از یرقان مزمن است که مانع از ترشح بیلی روبین از سلول های کبد می شود.
شبه زردی:
این،یک نوع بی ضرر از یرقان است. زرد شدن پوست ناشی از زیادی بتا کاروتن است، نه از ازدیاد بیلی روبین. این مشکل معمولاً از خوردن مقادیر زیاد هویج، کدوتنبل، یا طالبی بدست می آید.
این کار مانع از حذف بیلی روبین از کبد می شود.
پزشکان به احتمال زیاد از سابقه بیمار و معاینه فیزیکی برای تشخیص یرقان و تایید سطوح بیلی روبین استفاده خواهند کرد. آن ها توجه خود را به شکم، احساس در مورد تومور و کنترل ثبات کبد خواهند پرداخت.
این موارد عبارتند از:
سطح بالای بیلی روبین در مقایسه با بیلی روبین درهم آمیخته, زردی را نشان می دهد.
آزمایش کامل خونی:
این اندازه گیری ها شامل گلبول های قرمز, گلبول های سفید خون و پلاکت ها می باشد.
تست هپاتیت a, b و c:
این آزمایش ها برای گستره ای از عفونت های کبد هستند.
پزشک ساختار کبد را بررسی می کند. در این موارد, آن ها از تست های تصویربرداری مانند mri, سی تی اسکن و سونوگرافی استفاده خواهند کرد.
کلانژیوپانکراتوگرافی (ERCP):
این روش، ترکیبی از آندوسکوپی و تصویربرداری اشعه ایکس است. نمونه برداری کبد می تواند به دنبال التهاب, سیروز, سرطان و کبد چرب باشد.
این تست شامل قرار دادن سوزنی در کبد برای به دست آوردن نمونه بافتی است.سپس نمونه در زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
زردی می تواند ناشی از مشکلی در هر سه مرحله در تولید بیلی روبین اتفاق بیفتد.
قبل از تولید بیلی روبین, ممکن است به علت افزایش میزان بیلی روبین ناشی از این موارد رخ دهد:
بازجذب هماتوم بزرگ (مجموعه ای از خون لخته شده و یا خون آلود زیر پوست).
در حین تولید بیلی روبین، یرقان می تواند به این دلایل رخ دهد:
بعد از تولید بیلی روبین, یرقان ممکن است به وسیله انسداد مجاری صفراوی زیر ایجاد شود:
گاهی ممکن است فرد علایم یرقان را نداشته باشد و این وضعیت ممکن است به طور اتفاقی ایجاد شود. شدت علایم، به علل زمینه ای و میزان سریع یا آهسته بودن بیماری بستگی دارد. اگر یک حالت کوتاه مدت یرقان (که معمولاً براثر عفونت ایجاد می شود) داشته باشید, ممکن است علائم و نشانه های مطرح شده در این بخش از سلامت نمناک را داشته باشید:
اگر یرقان ناشی از عفونت نباشد, ممکن است علائمی مانند کاهش وزن یا خارش پوست داشته باشید.
اگر یرقان ناشی از سرطان های مجاری صفراوی باشد, شایع ترین علامتش درد شکمی است.
گاهی ممکن است یرقان مبتلا به این دلیل بیماری های کبد باشد:
پزشکان یرقان را با بررسی این علایم بیماری کبد بررسی میکنند، مانند:
آنالیز ادرار باید با آزمایش سرم تایید شود.
آزمایش سرمی شامل cbc و بیلی روبین کامل خون می باشد.
پزشک نیز برای تعیین اندازه و نرمی کبد تست هایی را تجویز می کند.
او ممکن است از تصویربرداری (سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری) و نمونه برداری کبد (نمونه برداری از کبد) برای تایید بهتر تشخیص استفاده کند.
یرقان معمولاً نیاز به درمان در بزرگسالان ندارد. علل و عوارض زردی می تواند درمان شود ؛ به عنوان مثال, اگر خارش دارید و اذیت می شوید, می توانید با استفاده از درمان ها بهتر شوید.
از آنجا که یرقان علائم زیادی دارد, ارائه اقدامات پیش گیری خاص مشکل است.
برخی توصیه های کلی آن، عبارتند از:
