بیماری آدیسون، که به عنوان نارسایی غدد فوق کلیه نیز شناخته می شود، با علائم افسردگی، ضعف عضلانی و خستگی شدید تظاهر می کند. این بیماری ناشی از اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن است که منجر به اختلال در تولید هورمون های ضروری توسط غدد فوق کلیه می شود. این کمبود هورمونی باعث بروز علائم جسمی و روانی چون افسردگی، ضعف و خستگی فرد مبتلا می گردد. بنابراین، نقص در سیستم دفاعی بدن یکی از عوامل اصلی در ایجاد و پیشرفت بیماری آدیسون محسوب می شود.
بیماری آدیسون، که به هایپر آدرنالیسم یا نارسایی غدد فوق کلیه نیز شناخته می شود، یک اختلال نادر و منحصر به فرد در غدد فوق کلیه است. این غدد کوچک که بر روی کلیه ها قرار دارند، مسئول تولید هورمون های ضروری برای بدن هستند. در صورت اختلال در عملکرد این غدد، می تواند منجر به کمبود هورمون های حیاتی مانند کورتیزول و آلدوسترون شود که این امر علائم و عوارض مختلفی را به دنبال خواهد داشت.
این غده، یک غده درون ریز است و با ترشح هورمون ها، سلامت بافت ها و اعضای بدن را حفظ می کند، بخش خارجی، هورمون هایی به نام کورتیکواستروئید شامل گلوکوکورتیکوئیدها، مینرالوکورتیکوئیدها و هورمون های جنسی مردانه (آندروژن ها) می سازند.
گلوکوکورتیکوئیدها:
یکی از این هورمون ها کورتیزول است که موجب تبدیل غذا به انرژی و کاهش استرس شده و در پاسخ سیستم ایمنی بدن نقش ایفا می کند.
مینرالوکورتیکوئیدها:
یکی از این هورمون ها آلدوسترون است که موجب حفظ تعادل سدیم و پتاسیم خون می شود و فشار خون و آب بدن را ثابت نگه می دارد.
آندروژن ها:
آندروژن ها باعث میل جنسی و توسعه توده عضلانی در مردان و زنان می شوند.
غده فوق کلیه در بیماری آدیسون آسیب می بیند و مقدار کمی کورتیزول و آلدوسترون تولید می شوند. بیماری آدیسون به نام "نارسایی غده فوق کلیه" نیز خوانده می شود. تقریباً 8400 نفر در بریتانیا به بیماری آدیسون مبتلا هستند.
این بیماری می تواند افراد را در هر سنی درگیر کند، اگرچه که بین سنین 30 تا 50 سال رایج تر است و همچنین خانم ها بیشتر از آقایان به آن مبتلا می شوند. در ادامه این بخش از بهداشت و سلامت نمناک اطلاعات بیشتری درباره این بیماری نادر و علائم و راه درمان آن ارائه می کنیم.
علائم اولیه بیماری آدیسون شبیه افسردگی یا آنفولانزا است. بعد از ابتلا به این بیماری ممکن است علائم عنوان شده در ادامه این بخش از بهداشت و سلامت نمناک را در خود مشاهده کنید:
خشکی و کم آبی علامت اولیه بیماری آدیسون است و به دلیل کمبود هورمون آلدوسترون در بدن ایجاد می شود که نمک و آب بدن را تنظیم می کند.
این مشکلات در طول زمان شدید تر شده و ممکن است علائم بیشتری مثل سرگیجه، غش کردن، انقباضات و خستگی را تجربه کنید و همچنین ممکن است قسمتی از پوست، لب ها و لثه ها دچار تیرگی شوند.
اگرچه این علائم همیشه به دلیل بیماری آدیسون ایجاد نمی شوند اما حتماً باید به متخصص مراجعه کنید.
یک بیماری یا پیشامد استرس زا موجب می شود که علائم بیماری به طور ناگهانی بروز کند و یا به سرعت تشدید شود. نارسایی حاد غدد فوق کلیوی یا بحران آدیسونی، نیازمند توجه و پیگیری سریع پزشکی می باشد.
این وضعیت معمولاً نتیجه مشکل سیستم ایمنی است که باعث حمله به لایه خارجی غده فوق کلیه می شود و تولید هورمون های استروئید، الدوسترون و کورتیزول را به هم می ریزد. هنوز مشخص نیست که چرا این اتفاق می افتد اما این بیماری 70 الی 90 درصد بیماری ها را شامل می شود.
یکی دیگر از علل رایج آن شامل وضعیت هایی است که به غده های فوق کلیه آسیب وارد می کند، مثل بیماری سل. اگرچه این بیماری در بسیاری از کشورها رواج ندارد.
این عارضه می تواند ناشی از اختلال در سیگنال هایی باشد که مغز به غدد فوق کلیوی می فرستد تا فرمان ساخت هورمون کورتیزول را به آن ها بدهد (که در این صورت کم کاری ثانویه غدد فوق کلیوی نامیده می شود).
هنوز مشخص نیست که ژن ها چگونه روی بیماری آدیسون اثرگزار هستند اما می تواند عاملی برای افزایش احتمال ابتلا به این بیماری باشد. بنابراین اگر هر یک از اعضای خانوده به وضعیت های زیر دچار باشند، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر خواهد بود:
پزشک برای تشخیص آدیسون، رنگدانه های پوستی را در قسمت های خاصی بررسی می کند که عبارتند از:
گاهی اوقات در شرایط خاص، جواب این آزمایش باید به متخصص نشان داده شود و شرایط زیر را بررسی کنند:
تست تیروئید، سی.تی. اسکن و ام.آر.آی هم برای تشخیص این بیماری به کار می رود.
در تشخیص نارسایی آدرنال اندازه گیری میزان کورتیزول به همراه ACTH و تست تحریک ACTH کمک می کند.
در بیماران مبتلا به نارسایی آدرنال کاهش ACTH بیانگر نارسایی ثانویه آدرنال و افزایش آن بیانگر نارسایی اولیه می باشد. ACTH اغلب بطور همزمان با تست تحریک ACTH درخواست می شود.تست تحریک ACTHشامل اندازه گیری میزان کورتیزول خون بیمار قبل و بعد از تزریق سنتتیک (مصنوعی) ACTH می باشد.
برای تشخیص بیماری آدیسون و تعیین اینکه غده آدرنال چه مقدار آلدوسترون تولید می کند، میزان آلدوسترون خون یا ادرار نقش کمک کننده ای دارد.اگر میزان آن پایین باشد ممکن است نارسایی اولیه غدد فوق کلیوی در بیمار وجود داشته باشد.
الکترولیت ها(سدیم،پتاسیم،کلراید و دی اکسید کربن)جهت کمک به تشخیص و ارزیابی شدت عدم تعادل الکترولیتی و بررسی تاثیر درمان ،اندازه گیری می شوند.الکترولیت ها تحت تاثیر عامل مختلفی قرا دارند؛در بیماری آدیسون اغلب میزان سدیم،کلراید و دی اکسید کربن پایین است در حالیکه میزان پتاسیم ممکن است بسیار افزایش یابد.
جهت بررسی عملکرد کلیه این تستها مورد استفاده قرار می گیرند.
در کودکان اغلب موارد شامل بیماریهای ارثی و هایپر پلازی ارثی آدرنال و حدودی از موارد دیگر ناشی از بیماری های اتوایمیون است. از دلایل غیر معمول این نقص بیماری های مادرزادی مثل آدرنولوکودیستروفی می باشند.نارسایی ثانویه آدرنال ناشی از کاهش تولید ACTH(آدرنوکورتیکو تروپیک هورمون) از هیپوفیز می باشد.
علائم در نوع APS 1، در دوران کودکی آغاز می شود و علائم مربوط به آن عبارتند از :
شروع بیماری آدیسون در بارداری بسیار نادر می باشد. حالت تهوع بیش از حد، فشار خون پایین، برنزه شدن ناگهانی پوست، همه می توانند نشان دهنده شروع بیماری آدیسون باشند. آدیسون به دلیل اینکه علائم آن مانند علائم بارداری است، بسیار دیر تشخیص داده می شود.
آدیسون موجب عوارض شدیدی در بارداری می شد. زنان باردار در صورتی که مبتلا به آدیسون شوند دچار خطر زایمان زود رس و تولد نوزاد کم وزن می شوند. اما اکثر آنها ممکن است به موقع زایمان کنند و بچه هایی سالم به دنیا بیاورند.
زنان در طول بارداری به افزایش استروئیدها نیاز دارند. زنان در مورد مصرف استروئیدها در دوران بارداری نگران هستند، اما استروئیدها جایگزین چیزی است که بدن شما از دست داده است.
داروهای مورد نیاز برای بیماری آدیسون عبارتند از آنچه در ادامه ی این بخش از سلامت نمناک گفته شده است:
بیماری ادیسون برای جبران هورمون های از دست رفته با دارو درمان می شود و فرد نیاز دارد که تا آخر عمر دارو مصرف کند.
علائم بیماری ادیسون با درمان به طور گسترده ای قابل کنترل است. اکثر افراد با این وضعیت طول عمر معمولی دارند و قادر خواهند بود یک زندگی فعال همراه با مقدار کمی محدودیت را تجربه کنند.
بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری باید یاد بگیرند که چگونه خستگی خود را کنترل کنند و با مشکلاتی مثل دیابت و یا تیروئید های کم کار زندگی کنند.
افراد مبتلا به بیماری ادیسون باید به طور مداوم از خطر بدتر شدن علائم و یا بحران غدد فوق کلیه آگاه باشند که ممکن است هنگام کاهش بیش از حد کورتیزول در بدن اتفاق بیفتد . بحران غدد کلیه یک وضعیت اورژانسی است که اگر درمان نشود، ممکن است که کشنده باشد.
بیمار و خانواده باید دستورالعمل هایی درباره دلایل برای درمان جایگزینی و دوزاژ مناسب را بیاموزند.
بیماران باید در آب و هوای خیلی گرم و موقعیت های استرس زا نمک را افزایش دهند.
برای استفاده اورژانسی یک سرنگ و ویال استروئید قابل تزریق تهیه کرده و نحوه تزریق را بیاموزید.
هنگام مراجعه به دندانپزشک بیماری خود و مصرف استروئید را بیان کنید.
اصلاح رژیم غذایی و جذب مایعات جهت حفظ تعادل مایع و الکترولیت برای بیمار الزامی است.
بهتر است بیمار دستبند پزشکی که حاوی اطلاعاتی درمورد مصرف کورتیکواستروئید است را در مواقع حضور در بیرون از منزل در دست داشته باشد.
بیمار باید درباره علایم مصرف زیاد یا ناکافی هورمون جایگزین اطلاعاتی داشته باشد.
اگر قادر به کار کردن نیستید نزد پزشک روید تا او میزان بهبودی، جایگزینی هورمون و سطح استرس در منزل را مورد بررسی قرار دهد.
بیمار نباید بیماری خود را کم اهمیت بداند و باید هر چند وقت یکبار به پزشک مراجعه کند.
شرکت بیمار در برنامه های ارتقا سلامتی و غربالگری اهمیت فراوان دارد.
پس اگر خودتان یا شخص دیگری به این بیماری مبتلا بوده و علائم بسیار شدیدی را تجربه کردید ، حتماً باید با اورژانس تماس بگیرید.
تیم پزشکی اطلاعات را مورد بررسی قرار می دهد و حتماً علائم نادر را در شما بررسی خواهد کرد.
این روش به متخصصان کمک می کند تا راه های جدیدی را برای پیشگیری و درمان این وضعیت به کار ببرند.
مبتلایان به آدیسون می توانند در آغاز بیماری ریشه له شده شیرین بیان را به صورت مخلوط با مقدار کمی آب نیم گرم، 3 مرتبه در روز مصرف کنند.
به تشخیص پزشک معالج احتمال دارد فرد به یک رژیم غذایی خاص نیاز داشته باشد که در رایج ترین حالت رژیمی که جهت حفظ تعادل سدیم و پتاسیم یا افزایش کربوهیدرات یا پروتئین دریافتی برایش تجویز می شود.
