یکی از مهمترین عوامل پوسیدگی دندان ها وجود نوعی باکتری است. این باکتری به طور مستقیم در فرآیند تخریب و پوسیدگی دندان ها نقش دارد و به همین دلیل شناخت دقیق این باکتری و چگونگی مبارزه با آن اهمیت فراوانی دارد. در ادامه به طور مفصل تر به بررسی این باکتری خطرناک و همچنین راهکارهای مؤثر برای مقابله با آن خواهیم پرداخت. آشنایی با ویژگی های این باکتری و چگونگی کنترل و پیشگیری از رشد و تکثیر آن می تواند در حفظ سلامت دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی آن ها بسیار مؤثر باشد.
چنانچه پیش از این هم در بخش سلامت دهان و دندان نمناک گفتیم این فرایند شامل مراحل مختلفی است که در آن باکتری باعث ایجاد پوسیدگی می شود و در هر مرحله یکی از باکتری ها فعالیت می کند اما عموما باکتری استرپتوکوکوس موتانس در قسمت اولیه این فرآیند حضور دارد. در حالی که باکتری لاکتوباسیلیسوس و بیفیدوباکتریوم در مراحل پیشرفته حضور دارند. اگرچه همه انسان ها در دهان خود دارای میکروارگانیسم ها هستند اما باکتری که باعث ایجاد پوسیدگی می شود، در دهان افراد سالم وجود ندارد.
پوسیدگی نتیجه تخریب بافت های دندانی از طریق اسیدهایی است که باکتری ها را به شکل گروهی از پلاک های دندانی ایجاد می کنند. همان طور که پیش تر گفتیم، پلاک هایی روی دندان شکل می گیرد که باعث پوسیدگی آن می شود.
این یکی از رایج ترین انواع پوسیدگی ها بر روی سطوح مسئول جویدن غذا روی دندان است که هم در کودکان و هم در نوجوانان اتفاق می افتد.
این پوسیدگی معمولاً در فضاهای بین دندانی اتفاق می افتد که به راحتی قابل تشخیص نیستند.
این نوع پوسیدگی معمولاً در بین جوانان و در سنین بالاتر بیشتر اتفاق می افتد که به دلیل انقباض لثه است و ریشه دندان را در معرض خطر قرار می دهد و باعث پوسیدگی آن خواهد شد.
این پوسیدگی ها در کنار قسمت هایی که افراد دندانشان را پر کرده اند، در نزدیکی تاج اتفاق می افتد که قبلا دندانپزشک در آن قسمت درمان مربوط به پوسیدگی را انجام داده است.
همان طور که گفتیم باکتری استرپتوکوکوس موتانس عامل ایجاد پوسیدگی است که به گروه باکتری لاکتیک اسید مربوط می شود و در محیط هایی با سطح PH پایین رشد می کنند. این باکتری ها از یک شخص به شخص دیگر منتقل می شود و روی دندان و لثه های آن ها می چسبد و پلاک ها را تشکیل می دهد. زمانی که پوسیدگی بسیار عمیق و شدید باشد، ممکن است باکتری های دیگری مثل اس سالیواریوس، اس. پاراسانگوئینیس و اس. کونستلاتوس هم دخیل باشند که فرد می تواند با رعایت اصول بهداشت دهانی از انتشار آن ها پیشگیری کند.
در بعضی از موارد ابتلا به پوسیدگی دندانی، باکتری اس. موتانس اصلاً حضور ندارد اما در این قسمت ها باکتری هایی مثل اس. سوبرینوس، اورالیس و اس. سالیواریوس یافت می شوند. زمانی که پوسیدگی اتفاق بیفتد، حضور چند نوع باکتری لاکتوباسیلیوس رایج است.
باکتری های دیگری هم عامل ایجاد پوسیدگی هستند مثل استینومیسز ها که مشخصاً در بسیاری از پوسیدگی های ریشه ای حضور دارند. اگرچه نقش آن ها در پیشرفت این وضعیت هنوز مشخص نیست اما همانطور که بخش سلامت نمناک اشاره کرده است این باکتریوم یکی از اولین باکتری های تشکیل شده در دهان کودکان است.
باکتری بیفیدوباکتریوم نیز یک باکتری بی هوازی است که به صورت گروهی در قسمت هایی از روده یافت می شوند. باکتری های پی دنتیکولن، اس. اینوپیناتا و پی. دنتیوم نیز معمولاً بعد از پیشرفته شدن پوسیدگی یافت می شوند.
پرووتلا یکی دیگر از باکتری های بی هوازی و از رایج ترین عوامل پوسیدگی دهانی محسوب می شود و ممکن است به دلیل عفونت های دهان و دندان یا دیگر بیماری های داخل دهان ایجاد شده باشند اما نقش آن ها در پوسیدگی دندان هنوز واضح و مشخص نیست. از طرف دیگر ویلونلا در دهان های سالم به وفور یافت می شود. بهداشت مناسب دندان از همه این مشکلات جلوگیری می کند و همچنین باکتری های پاتوژنیک را از بین می برد.
عوامل زیادی هستند که رشد باکتری را افزایش می دهند. اولین عامل، مصرف زیاد مواد غذایی حاوی کربوهیدرات، مثل نوشیدنی های شیرین، شیرینی و کلوچه است که هر چقدر بیشتر از این مواد غذایی مصرف کنید، احتمال ابتلا به پوسیدگی دندانی افزایش پیدا می کند.
مواد غذایی دیگر که حاوی نشاسته هستند، مانند سیب زمینی یا نان می توانند خطر ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
روش خوردن شما نیز بر روی پوسیدگی دندان اثرگذار است. بهتر است که مواد عذایی ذکر شده را فقط یک بار در روز استفاده کنید و مدام در طول روز از آن ها استفاده نکنید؛ حتی اگر مقدار بسیار کمی باشد.
بهداشت مناسب دهان نیز یک راهکار عملی و موثر است. پیشنهاد می کنیم که یک ساعت بعد از هر وعده غذایی دندان های خود را مسواک بزنید و همچنین از نخ دندان و شوینده حاوی فلوراید استفاده کنید و سالی یکبار به دندانپزشک مراجعه نمایید.
