پیش از انجام پیوند کلیه، آگاهی کامل از جزئیات فرایند پیوند، از جمله چگونگی انجام آن، عوارض احتمالی و نیز رژیم غذایی مناسب پس از عمل، اهمیت فراوانی دارد. بررسی دقیق این موارد مهم، به بیمار کمک خواهد کرد تا با آمادگی و اطلاعات لازم وارد این فرایند شود و از نتایج مطلوب آن اطمینان حاصل نماید. در واقع، دستیابی به دانش جامع در خصوص پیوند کلیه و مراقبت های پس از آن، پیش نیاز اصلی برای انجام موفقیت آمیز این عمل جراحی محسوب می‌شود.
بعد از تشخیص نارسایی کلیه، پزشک روش های درمان را آغاز می کند. اما گاهی وضعیت به گونه ای است که بسیاری از نسخه ها و روش های درمان موثر نیستند. در این موارد، پیوند کلیه بهترین راه برای رهایی بیمار از وضعیت نامناسبش است.پیوند کلیه پر است از سوالات و نکاتی که باید هر دو طرف اهدا کننده و دریافت کننده کلیه با آگاهی کامل از آنها زیر تیغ جراحی بروند. این نکات مهم شامل موارد زیر است:
تمام نکات پیوند کلیه از مراقبت های قبل تا عوارض و خطرات بعد از پیوند کلیه و علل پس زدگی پیوند کلیه را در این بخش از بهداشت و سلامت نمناک برایتان خواهیم گفت.
پیوند کلیه یا Renal transplantation عبارت است از کارگذاری کلیهٔ انسان از شخصی به شخص دیگر. در واقع یک پیوند موفق میتواند عمر را طولانی کند و کیفیت زندگی را بسیار افزایش دهد. علاوه بر این بیمار کلیوی از محدودیت های دیالیز و از تظاهرات برگشت پذیر اورمی خلاص می شود. جالب است بدانید در حد مقدمه بدانید که نزدیک به 90٪ از تمام بیماران در حالی پیوند کلیه را دریافت می کنند که کلیه های خودشان نیز سر جایشان قرار دارند.
پیوند کلیه جراحی حساسی است که در آن جراح برش مایلی در ناحیهٔ ربع تحتانی شکم بیمار ایجاد می کند. بعد از کنار زدن لایه های پوستی، عضلات و پریتوئن عروق ایلیاک که درون لگن قرار دارند در دید جراح قرار می گیرند. در بیماران مرد طناب اسپرماتیک نیز باید کنار زده شود. شریان ایلیاک داخلی، انتخاب اول در پیوند با گرافت محسوب می شوند.
در جریان پیوند توسط کلمپ های قوی مثل بولداگ شریان ایلیاک داخلی و ورید ایلیاک خارجی مسدود می گردند؛ ابتدا باید شریان و سپس ورید به کلیه آناستوموز گردند که در این مرحله جریان خون کلیه به وضعیت طبیعی بر می گردد و در این مراحل باید فشار خون بیمار به دقت تحت کنترل قرار گیرد.
بخش نهایی و آخرین مرحله پیوند اتصال لگنچه و قسمت پروگزیمال حالب به مثانه است که یورترونئوسیستوستومی نام دارد. در این بخش برش کوچکی در دیواره قدامی- طرفی مثانه ایجاد و انتهای فوقانی حالب را به درون مثانه وارد کرده و درون مثانه با بخیه ثابت می شود. اصولا نیازی به گذاشتن درن در موضع جراحی نیست و در آخر یک سوند فولی برای کاهش فشار مثانه بیمار گذاشته می شود.
هنگامی که کلیه های شما به دلیل نارسایی عملکرد مناسبی ندارد، نفرولوژیست معمولاً دو گزینه را به پیشنهاد می کند:دیالیز یا پیوند کلیه.بسیاری از اوقات بیماران دیالیزی منتظر پیوند کلیه هستند و مجبورند در این دوران دیالیز کنند بنابراین بسیار مهم است که شما از هر دو مورد آگاهی داشته باشید.
بعضی از بیماران هستند که درمان دیالیزی را درمان محدود کننده می دانند زیرا مراجعه کردن به بیمارستان برای انجام دیالیز برای آن ها به شدت وقت گیر است. از طرفی دیالیز فقط بخشی از عملکرد کلیه را بهبود می بخشد و بعد از آن، نفرولوژیست یا متخصص کلیه، حتماً باید شما را معاینه کند تا ببیند که وضعیت شما به حد مطلوب رسیده است یا خیر.
اما بسیاری از بیماران با پیوند کلیه می توانند کاملاً نرمال زندگی کنند و نسبت به دیالیز، وضعیت بهتری داشته باشند زیرا زندگی یک فرد دیالیزی، یعنی یک زندگی وابسته به دیالیز که شبیه به یک کلیه مصنوعی عمل می کند اما پیوند کلیه، زندگی را کاملاً متفاوت می کند و باعث می شود که افراد یک هدیه گران بها را به دست بیاورند و به زندگی خود به شکل طبیعی ادامه دهند.
متخصصان در پاسخ به این سوال می گویند:ما همیشه به بیماران خود می گوییم که پیوند کلیه مانند هر جراحی دیگری خطرات خودش را دارد. از طرفی افراد باید داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را مصرف کنند تا بدن شان عضو جدید را بپذیرد اما پیوند کلیه برای بسیاری از افراد یک گزینه عالی است؛ حتی بیمارانی که های ریسک هستند یا عمل آن ها ریسک بالایی دارد، مثل موارد زیر:
به طور کلی دو نوع اهدا کننده کلیه وجود دارد:
1- اهداکننده زنده که به درخواست خود کلیه اش را می دهد و معمولا به اقوام نزدیک خود می تواند کلیه اهدا کند، زیرا سازگاری ژنتیکی فرد با اعضای خانواده اش و یا اقوام نزدیک بسیار زیاد است.
2- اهداکننده فوت شده:یعنی کلیه کسی که فوت شده ولی کلیه او هنوز سالم است و قابلیت کار کردن را دارد، به بیمار پیوند زده می شود.
بله درست است پیوند کلیه عوارضی هم دارد؛ به دلیل اینکه در پیوند کلیه از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن استفاده می شود، گیرندگان پیوند کلیه در معرض ابتلا به عفونت و برخی از بدخیمی ها هستند. علاوه بر موارد فوق ممکن است بافت پیوندی دچار پس زدگی شود.
برای پیشگیری از عوارض مطرح شده، قبل از پیوند آزمایشات کامل فیزیکی برای تشخیص و درمان مواردی که می تواند بعد از جراحی پیوند باعث بروز مشکلاتی در بیمار شود، انجام می شود. تعیین نوع بافت، گروه خونی و کنترل آنتی بادی، برای تعیین هماهنگی بین بافت ها و سلول های دهنده و گیرنده ضروری است.
در صورتی که ناسازگاری ژنتیکی بین فرد اهدا کننده و فرد گیرنده کلیه وجود داشته باشد، سیستم ایمنی فرد گیرنده، کلیه پیوندی را به عنوان بافت مهاجم شناسایی می کند. برای همین پیش از پیوند کلیه از فرد گیرنده و دهنده آزمایش های متعددی (از قبیل خون، تعیین نوع بافت، گروه خونی و کنترل آنتی بادی) گرفته می شود تا اندازه سازگاری ژنتیکی بررسی شود. اگر چه تا حدی این ناسازگاری ها با سرکوب دستگاه ایمنی بدن فرد گیرنده تعدیل می شود.
علائم و نشانه های پس زدگی کلیه از جمله کاهش ادرار، ورم، تب، افزایش فشار خون، افزایش وزن و احساس سفت شدن کلیه پیوندی را همواره به خاطر داشته باشید.
اگر پیوند پس زده شود، بیمار باید برای دیالیز مراجعه کند و اگر علایمی مانند تب و درد در او دیده شد متاسفانه کلیه پیوند خورده، باید درآورده شود. اگر چند روز پس از جراحی، پیوند پس بزند باید کلیه را خارج کرد، ولی اگر چند ماه دوام بیاورد، گفتنی است به ندرت فرد با مشکلی روبرو خواهد شد.
بسیاری از بیماران پس از پیوند کلیه، اشتهای بهتری پیدا می کنند و به طور ناخواسته دچار افزایش وزن می شوند؛ پس باید دقت داشته باشید که برای جلوگیری از افزایش وزن، خودتان را همیشه وزن کنید؛ همچنین از خوردن غذاهای پرکالری مانند غذاهای چرب، شیرینی ها، کلوچه و سایر غذاهای غنی از چربی یا شکر، خودداری ورزید. غذای شما باید کم نمک و کم چربی باشد پس از خوردن غذاهای آماده مثل سوسیس، کالباس، پیتزا و غذاهای رستورانی پرهیز کنید. همچنین خوردن غذاهای کنسروی مثل تن ماهی و انواع غذاهای کنسرو شده و کله پاچه توصیه نمی شود.
